Текст песни
Мен бала күнімде естуші едім, біздің қазақ сартты көрсе, күлуші еді «енеңді ұрайын, кең қолтық, шүлдіреген тәжік, Арқадан үй төбесіне саламын деп, қамыс артқан, бұтадан қорыққан, көз көргенде «әке-үке» десіп, шығып кетсе, қызын боқтасқан, «сарт-сұрт деген осы» деп. Ноғайды көрсе, оны да боқтап күлуші еді: «түйеден қорыққан ноғай, атқа мінсе - шаршап, жаяу жүрсе - демін алады, ноғай дегенше, ноқай десеңші, түкке ыңғайы келмейді, солдат ноғай, қашқын ноғай, башалшік ноғай» деп. Орысқа да күлуші еді: «ауылды көрсе шапқан, жаман сасыр бас орыс» деп.
Орыс ойына келгенін қылады деген... не айтса соған нанады, «ұзын құлақты тауып бер депті» деп.
Сонда мен ойлаушы едім: ей, құдай-ай, бізден басқа халықтың бәрі антұрған, жаман келеді екен, ең тәуір халық біз екенбіз деп, әлгі айтылмыш сөздерді бір үлкен қызық көріп, қуанып күлуші едім.
Енді қарап тұрсам, сарттың екпеген егіні жоқ, шығармаған жемісі жоқ, саудагерінің жүрмеген жері жоқ, қылмаған шеберлігі жоқ. Өзіменен өзі әуре болып, біріменен бірі ешбір шаһары жауласпайды! Орысқа қарамай тұрғанда қазақтың өлісінің ахиреттігін, тірісінің киімін сол жеткізіп тұрды. Әке балаға қимайтұғын малыңды кірелеп сол айдап кетіп тұрды ғой. Орысқа қараған соң да, орыстың өнерлерін бізден олар көп үйреніп кетті. Үлкен байлар да, үлкен молдалар да, ептілік, қырмызылық, сыпайылық - бәрі соларда. Ноғайға қарасам, солдаттыққа да шыдайды, кедейлікке де шыдайды, қазаға да шыдайды, молда, медресе сақтап, дін күтуге де шыдайды. Еңбек қылып, мал табудың да жөнін солар біледі, салтанат, әсем де соларда. Оның малдыларына, құзғын тамағымыз үшін, біріміз жалшы, біріміз қош алушымыз. Біздің ең байымызды: «сәнің шақшы аяғың білән пышыратырға қойған идән түгіл, шық, сасық казақ», - деп үйінен қуып шығарады. Оның бәрі - бірін-бірі қуып қор болмай, шаруа қуып, өнер тауып, мал тауып, зор болғандық әсері. Орысқа айтар сөз де жоқ, біз құлы, күңі құрлы да жоқпыз. Бағанағы мақтан, бағанағы қуанған, күлген сөздеріміз қайда?
1890
Перевод песни
Я был мальчиком, когда я был ребенком, и когда мы видели наших казахских сартов, я смеялся. «Это умно-серый». Когда он видел ногайцев, над ним тоже смеялись: «Ногай в страхе перед верблюдом, верхом на лошади - усталый, идущий пешком - он может дышать. Русские тоже были посмешищем, говоря: «Видеть деревню плохо, старый русский плохо».
Ему сказали, что он придет к русской мысли ... что бы он ни говорил, его убедят "найти длинное ухо".
И тогда я подумал бы, о боже, я смеялся и смеялся над этими словами, говоря: «Все боги, кроме нас, плохие и плохие, но мы лучшие люди».
Смотри, у Сарта нет сева, нет продукции, нет дилера, нет поля, нет навыка. Там нет города вообще! Перед тем как передать русским, он передал казахскому руководству смерть и одежду живых. Отец пытался украсть собственного зверя, и он пытался украсть его. Даже посмотрев на русский, они многому научились у русского искусства. Великие богатства, великие муллы, ловкость, мягкость и скромность - вот и все. В случае Ногая, он также терпелив с солдатом, сдерживая бедность, он терпим к смерти, противостоит муллам, медресе и религиозному ожиданию. Они знают, как работать и находить скот, и роскошь здесь есть. Один из нас лжец, и мы рады его добыче. Самых богатых из нас выгнали из дома, сказав: «Свеча, которую поставили твои ноги на лоб, - это вся роса, которую ты положил на свое предплечье». Все это приводит к тому, что вы перегружены, не гонитесь друг за другом, не занимаетесь сельским хозяйством, не ведете поиски домашнего скота. Там нет ни слова по-русски, мы не рабы и не рабы. Где гордые, радостные колонны, смех?
1890
Официальное видео
Смотрите также: